Κυριακή 17 Ιανουαρίου 2010

Ας μην το παίρουμε πολύ στα σοβαρά

Ο Νάρκισσος είναι ερωτευμένος με τον εαυτό του, και υποφέρει από αυτό. Aιχμάλωτος της εικόνας του, ανίκανος να αποκτήσει τον εαυτό του, καταδικασμένος να χάνεται, πάντα... Διότι δεν κατέχουμε παρά αντικείμενα, και το εγώ δεν είναι αντικείμενο κι ωστόσο, είναι θνητό... Δεν υπάρχει εγώ να αποκτήσουμε εδώ, ακι το που πεθαίνει... Απελπισμός: o Νάρκισσος δεν είναι χειροπιαστός παρά μέσα στο θάνατό του, ο οποίος τον καταργεί. Αυτός ο δυστυχισμένςο έρωτας του Νάρκισσου είναι ο ίδιος ακριβώς, ας ο σημειώσουμε από τώρα, με εκείνον που καταδικάζει ο Λουκρήτιος: " Άπιαστα είδωλα, φτωχή ελπίδα..." Είναι επίσης αυτός που περιέγραφε ο Πασκάλ: δεν αγαπάμε κανέναν, δεν υπάρχει κανένας να αγαπήσουμε... Narcisse's story: my name is nobody... Τρέλα του Νάρκισσου: να θέλεις να αποκτήσεις ένα εγώ που δεν υπάρχει! Και ο πόθος γυρίζει γύρω γύρω μέσα στο λαβύρυνθό του: την μη απόκτηση του αντικειμένου του. Δε θα βγούμε από αυτόν τον λαβύρινθο παρά αν παραιτηθούμε. Αλλά θα ήταν τρέλα να παραιτηθούμε από την επιθυμία, θα ήταν αυτοκτονία να παραιτηθούμε από το εγώ. Η σοφία είναι να παραιτηθούμε από την απόκτηση.

Ναι, αφού το εγώ δεν είναι τίποτα και εντούτοις υπάρχω (ουδόλως,βέβαια, ως άτομο...), δε θα βρω χαρά, στη σχέση μου με τον εαυτό μου (ή σε αυτό που βιώνω ως τέτοια σχέση), παρά στο μέτρο που θα μπορέσω να αγαπήσω σε εμένα αυτό που δεν είναι εγώ, να αγαπήσω σε εμένα αυτό που δεν είναι ένα άτομο, που δεν είναι ένα αντικείμενο, που δεν είναι ένα πράγμα: αυτό... αυτό το παιχνίδι δυνάμεων και επιθυμιών, αυτή την ικανότητα σε εμένα να απολαύσω και να σκεφτώ, αυτή την δύναμη να υπάρξω, δηλαδή να ζήσω και να δράσω, την οποία ο Σπινόζα αποκαλούσε conatus ή επιθυμία. Ήτοι: τη ζωντανή σε εμένα φύση (venus voluptas...) της οποίας δεν είμαι, και τούτο διά παντός, παρά ένα μέρος. Ο εγωιστής που παίρνει αυτό το μέρος ως όλον είναι ανόητος, τελικά. Και πολύ δυστυχισμένος: αφού αυτό το μέρος πεθαίνει. Η ζωή του είναι πικρή, σαν ένα όνειρο θνησιγενές. Είναι το όνειρο του Νάρκισσου, και η πίκρα από τις φρούδες ελπίδες του... Αντ'αυτού, πρέπει να αγαπώ όχι το εγώ αλλά τη φύση σε εμένα (την ίδια μου τη δύναμη ως μέρος της δύναμης της φυσης), όχι το εγώ αλλά τη ζωή. Αυτό δεν αποκτάται: το κύμα δεν αποκτάται καθεαυτό, ούτε η θάλασσα. Και είμαι σοφός σημαίνει, ας το επαναλάβουμε, ότι παραιτούμαι από την απόκτηση.

Από το βιβλίο του Αντρε Κοντ-Σπόνβιλ "Ο μύθος του ίκαρου: Πραγματεία περί απελπισμού και μακαριότητας"