Πώς σας φαίνεται αυτή η αφίσα για την ενέργεια η οποία κολλιέται στην θεσσαλονίκη στα ελληνικά, ρώσικα και αλβανικά;
------
Αύξηση ενεργειακών τιμολογίων
ΔΕΗ Ιανουάριος 2011 Αύξηση των τιμολογίων για τα νοικοκυριά Μείωση για την βιομηχανία και τα καταστήματα
Σημαίνει:
* Έμμεση επίθεση στον μισθό * Άνοδο του κόστους επιβίωσης * Ενίσχυση της κρατικής-καπιταλιστικής περίφραξης και διαχείρισης των ενεργειακών κοινών * Προώθηση του μύθου της πράσινης ανάπτυξης * Άνοιγμα της ενεργειακής αγοράς δηλαδή περισσότερα κέρδη για κράτος και αφεντικά * Ελαστικές σχέσεις εργασίας και εργατικά «ατυχήματα» στη ΔΕΗ * Εντατικοποίηση και υποτίμηση της εργασίας
Η άνοδος των ενεργειακών τιμολογίων εντείνει την υποτίμηση των ζωών μας
Να επιτεθούμε:
* Οργανώνουμε στις γειτονιές ανοιχτές συνελεύσεις αγώνα για άνεργους, φοιτητές, επισφαλείς, «μαύρους» εργαζόμενους * Στάση πληρωμών - Αυτομειώνουμε ενεργειακά τιμολόγια - Απαλλοτριώνουμε το ρεύμα, παίρνουμε πίσω τα κλεμμένα - Αυτοοργανώνουμε συλλογικές δομές αντιεμπορευματικής ενεργειακής παραγωγής * Είμαστε αλληλέγγυοι σε ενεργειακούς χρήστες, εργαζόμενους και γείτονές μας που θα διωχθούν για χρέη στη ΔΕΗ και σε ιδιωτικές εταιρίες * Οι τοπικοί περιβαλλοντικοί και ταξικοί-εργατικοί αγώνες σε Κοζάνη-Πτολεμαϊδα και σε όλη την ενεργειακή βιομηχανία είναι κοντά μας * Σαμποτάζ στην παραγωγή, διανομή και μέτρηση της ενέργειας * Κοινωνική-ταξική αυτοοργάνωση στη παραγωγή, διανομή και χρήση της ενέργειας
-----
Ας ανοίξουμε μία μικρή συζήσηση με σχόλια, ιδέες, κριτικές!
(Τώρα μιλάμε χωρίς αυταπάτες, χωρίς ηθικολογικές προκαταλήψεις, χωρίς καμία επιταγή άνωθεν ευθύνης - για μία σκέτη αξιοπρέπεια. Στην οριζοντίωση της εποχής μας να κρατήσουμε όρθιες ισχνές καλαμιές. Είναι ο πιό αχάριστος και συγχρόνως γελοίος - για τους άλλους - αγώνας, γιατί είναι δύσκολο να φανταστείς τον Δον Κιχώτη ψύχραιμο, υπολογιστικό, χωρίς αισθηματολογίες, να γνωρίζει ότι οι ανεμόμυλοι είναι πραγματικοί και μολαταύτα να τους πολεμά. Μιλάμε χωρίς ιδιοτέλεια, χωρίς μίσος, χωρίς καν μαχητικότητα. Επαρχιακοί θεατρίνοι μπροστά σε μιάν άδεια αίθουσα χωρίς χειροκροτήματα.
Ο μεγαλύτερος κίνδυνος: o πειρασμός της έπαρσης, της περιφρόνησης των πρώην φίλων, των επιδεικτικών χειρονομιών αηδίας.
Η μάχη να δίνεται μετά την αηδία και την επίγνωση της ματαιότητας - μη συναντηθείς σε καμιά παρακαμπτήριο μαζί τους).
Όταν φτάσεις κάποτε ν' ανακαλύψεις
πόσες ακόμα αυταπάτες συντηρούσες
όταν αναγκαστείς ν' αναγνωρίσεις
κι εκείνα που δεν ήθελες να παραδεχτείς
όταν πέσει και το τελευταίο είδωλο
που πάνω του στήριζες την πίστη σου
τότε μπορεί ν'αρχίσεις να μαθαίνεις
πόσο βαθιά πηγαίνουν, ποσο είναι σκοτεινές
οι ρίζες της καθεμιάς σου πράξης.
Στον οικισμό στα Διαβατά το ρεύμα συνδέθηκε το 2000. Από την πρώτη στιγμή πραγματοποιήθηκε ένα κύμα ρευματοκλοπών, πολλοί δικάστηκαν και καταδικάστηκαν σε μικρές ποινές φυλάκισης και στη συνέχεια επήλθε μια "νομιμότητα". Πλην όμως μετά από λίγο καιρό ξανάρχισαν ρευματοκλοπές εκτεταμένες με συνδέσεις σε στύλους, μπλοκάρισμα μετρητή και χίλιους ευφάνταστους τρόπους, ενώ οι τεχνικοί της ΔΕΗ δεν τολμούσαν να πάνε να μετρήσουν, γιατί τους περίμεναν με ξύλο και όπλα!
Το αποτέλεσμα ήταν μέσα στον Αύγουστο να πάνε τεχνικοί της ΔΕΗ συνοδευόμενοι από διμοιρίες ΜΑΤ (βλ. σχετικό ανακριβές δημοσίευμα) και να κόψουν όλες τις παροχές του οικισμού! Παρόλα αυτά, αν πάει κανείς τώρα βράδυ εκεί, όλοι έχουν ρεύμα... Ακόμη κι ένα σπίτι να έχει ρεύμα στη γειτονιά, μέσω ενός συστήματος καλωδίων και μπαλαντέζων, εξασφαλίζει ρεύμα όλος ο κόσμος. Τεχνικοί της ΔΕΗ ανέφεραν ότι σε έναν άλλο καταυλισμό στα υψώματα Διαβατών μάζεψαν και κατέσχεσαν 1,5 τόνο καλώδια! Εντυπωσιακή είναι και μία "έκθεση" πειραγμένων κατασχεμένων ρολογιών που έχουν στην αποθήκη... Υπάρχει μάλιστα και άτομο στο Δενδροπόταμο που μοιράζει κάρτες για παράνομες συνδέσεις! Τα χρέη βέβαια συσσωρεύονται και δημιουργούν αδιέξοδο, τρόπος όμως αντιμετώπισης των απείθαρχων τσιγγάνων δεν υπάρχει από τη ΔΕΗ.
Αν και κανείς στον οικισμό δεν θα καταλάβει τις έννοιες αλληλεγγύη, αυτοοργάνωση και αυτομείωση, τις έχουν όμως βιώσει με έναν μοναδικό τρόπο...
Παρασκευή 29 Οκτωβρίου 2010
My friends feel it's their appointed duty
They keep trying to tell me all you want to do is use me
But my answer yeah to all that use me stuff
Is I wanna spread the news that if it feels this good getting used
Oh you just keep on using me until you use me up
Until you use me up
My brother sit me right down and he talked to me
He told me that I ought not to let you just walk on me
And I'm sure he meant well yeah but when our talk was through
I said brother if you only knew you'd wish that you were in my shoes
You just keep on using me until you use me up
Until you use me up
Oh sometimes yeah it's true you really do abuse me
You get in a crowd of high class people and then you act real rude to me
But oh baby baby baby baby when you love me I can't get enough
I and I wanna spread the news that if it feels this good getting used
Oh you just keep on using me until you use me up
Until you use me up
Talking about you using me but it all depends on what you do
It ain't too bad the way you're using me
Cause I sure am using you to do the things you do
Ah ha to do the things you do
Σε αυτές τις γιορτινές μέρες, που η γαλανόλευκη σημαία με τόση αναίδεια στιγματίζει την πολυεθνική ιστορία της πόλης, αποκρύπτει τις κοινωνικές-ταξικές ρίζες της κρίσης του υπάρχοντος συστήματος ανάγοντας το σε ζήτημα καθαρότητας του έθνους και προστασίας των αφεντικών του, είπα να κάνω κάτι που είχα στο μυαλό μου από καιρό!
Μάζεψα τα λινκ από "Τα μυστικά του βούρκου: καλά κρυμμένες ιστορίες του ελληνικού ιμπεριαλισμού", υλικό κριτικής παρουσίασης της ελληνικής ιστορίας από το περιοδικό Σαράγιεβο και τα παραθέτω.
Τα τελευταία link δεν διατίθενται σε ολοκληρωμένη μορφή ηλεκτρονικά, σε κάθε περίπτωση μπορούν να αναζητηθούν σε έντυπη μορφή.
-----
Επίσης παραθέτω την σημαντική προσπάθεια από την ομάδα ενάντια στον εθνικισμό της φάμπρικα υφανετ να μιλήσει ενάντια τόσο στον εθνικισμό όσο και στον αντι-ιμπεριαλισμό με την έννοια ότι ο δεύτερος αποτελεί ενσωματώσιμη κρατική ιδεολογία οι οποία συχνά αντικαθιστά τον κοινωνικό-ταξικό ανταγωνισμό με τους ανταγωνισμούς μεταξύ "ισχυρότερων" και "ασθενέστερων" κρατών.
- Ο ένας από τον άλλο
- Στην δύναμη της επίθεσης
- Στο παράδειγμα που μεταδίδεται
- Στις σχέσεις που αναπτύσσονται
- Στην εμπειρία, την στιγμή του δοσίματος που σου καρφώνεται στο μυαλό
- Στην αποκάλυψη του ασύστολου ψεύδους, της αδικίας
- Στην κυκλοφορία των αγώνων
(Όποτε καταγράφω την αναζήτηση της ελπίδας μου μοιάζω με διαφήμιση!)
Βλέπω μία αφίσα που αρχίζει με το παρακάτω σύνθημα
ΕΝΑΣ ΑΛΛΟΣ ΚΟΣΜΟΣ ΕΙΝΑΙ ΕΔΩ
Μου θυμίζει κάτι από το σύνθημα «ένας άλλος κόσμος είναι εφικτός», με προετοιμάζει για μία συνέχεια στην οποία θα παρουσιάζεται την προαναγγελόμενη υπάρχουσα εναλλακτική λύση στο καπιταλιστικό σύστημα.
Κοιτώντας παρακάτω βλέπω την εξής εικόνα:
Σπίτια ενός χωριού ή προαστίου, ανεμογεννήτριες, ένα βενζινάδικο χορταριασμένο, χαρταετοί και καθαρός αέρας, κήποι οικολογικής γεωργίας, άνθρωποι που παίζουν, συναλλάσονται σε μία υπαίθρια αγορά και γενικα φαίνονται χαρούμενοι.
Το ερώτημα που μου δημιουργείται είναι το εξής: ποιό είναι το στοιχείο σε αυτή την εικόνα που δείχνει αυτό για το οποίο μας προετοιμάζει το σύνθημα, ότι δηλαδή υπάρχει μία πραγματικότητα όπου έχουν καταργηθεί οι σχέσεις εκμετάλλευσης μεταξύ των ανθρώπων και έχουν αντικατασταθεί με κάποιες άλλες, ας πούμε έτσι γενικά, απελευθερωτικές. Το κάνουν αυτό οι ανεμογεννήτριες; Το κάνει η οικολογική γεωργία; Είναι κάτι που καλύπτεται με ένα μωσαϊκό εναλλακτικών λύσεων όπως για παράδειγμα αυτές που αναφέρθηκαν;
Η αρχική αφίσα της οικογιορτής την οποία συνάντησα σε έντυπη μορφή έθετε στο προγραμμά της εκτός από τα εργαστήρια τα οικολογικά προϊόντα, τις χειροτεχνίες, τις μουσικές και κάποιες συζητήσεις. Αργότερα, βλέπωντας σε ηλεκτρονικη μορφή την πιο πρόσφατη αφίσα και το πρόγραμμα , θεωρώ ότι έχει υπάρξει προσπάθεια για μία πιο συγκεγκεκριμένη (και πολύ ενδιαφέρουσα) πλαισίωση από πολιτικές συλλογικότητες. Παρόλα αυτά, η αρχική μου εντύπωση παραμένει η ίδια: βλέπω έναν υπερκερασμό του πολιτικού για χάρη μίας εναλλακτικής μορφής (δεν χρησιμοποιώ εδώ αρνητικά την λέξη εναλλακτικό) η οποία μία χαρά μπορεί να ενσωματωθεί από το υπάρχουν σύστημα αν δεν υπάρχουν τοπικοί-πολιτικοί θεσμοί που να προκαλούν τις σχέσεις κεφαλαίου-εργασίας που το αναπαράγουν. (δείτε μία σχετική κριτική εδώ)
Παραδείγματα τέτοιων ενσωματώσεων υπάρχουν. Aν ψάξουμε το παράδειγμα, των transitiontownστην μεγάλη βρετανία θα δούμε ότι στην πορεία του συμπεριλάμβανε και συμπεριλαμβάνει ανθρώπους με μία κριτική και εναλλακτική αντίληψη στα πράγματα. Τελικά όμως η άποψη που επικρατεί είναι μία άρνηση της πολιτικής διάστασης. Αυτό συμβαίνει με την έννοια ότι «εγώ ασχολούμαι με το να αλλάξω τον εαυτό μου, να δημιουργήσω τον κήπο μου, να μην τρώω κρέας, να μην καίω τόσο πολύ ορυκτά καύσιμα κτλ όμως δεν μπορώ να ασχοληθώ με το αναπτυξιακό σχέδιο που πλήττει το γειτονικό χωριό γιατί αυτό είναι πολιτικό». Δείτε μία ωραία κριτική στα transition town η οποία χωρίς να ακυρώνει τις καλές προθέσεις ανθρώπων που έχουν τρέξει τέτοιες προσπάθειες, δείχνει ότι μία χαρά μπορούν αυτές να συνυπάρχουν στην γωνίτσα τους με ένα σύστημα που είναι στην ίδια του την λογική να μεγεθύνεται εμπορευμαποιώντας και καταναλώνοντας ανθρώπινες σχέσεις και φυσικούς πόρους.
Κάποιοι βέβαια μπορεί να μην συμφωνούν και τόσο με την καταστρεπτική φύση του καπιταλισμού και προτείνουν μία πράσινη ανάπτυξη η οποία θα θεραπεύει τα προβλήματα μέσω της τεχνολογίας και πολιτικών μεταρυθμίσεων. Οι ευρωπαίοι πράσινοι για παράδειγμα (οι οποίοι παρεμπιπτόντως μία χαρά δέχονται και προτείνουν μορφές εναλλακτικής και αλληλέγγυας οικονομίας) προτείνουν και προωθούν το greennewdealως λύση για τα προβλήματα του καπιταλισμού, ένα πακέτο μέτρων που στην πραγματικότητα αποτελεί τάση για εμπορευματοποίηση και εμπορική εκμετάλλευση των ίδιων των οικολογικών προβλημάτων που παράγει το υπάρχον σύστημα.
Η παραπάνω κριτική γίνεται καλοπροαίρετα για να συμβάλει σε μία συζήτηση πάρα πολύ επίκαιρη καθώς είμαστε σε μία φάση που μετά την αποτυχία της συνόδου της κοπεγχάγης (COP15) διαφαίνεται ένα ρήγμα στο οικολογικό κίνημα: μία μεριά του κινείται προς την ενσωμάτωση και μία άλλη κριτικά προς τον καπιταλισμό.Τι να κάνουμε! Αυτή είναι η εποχή μας, δεν την διαλέξαμε.
Οι συλλογικοποιήσεις που θέτουν στο επίκεντρό τους ζητήματα κλιματικής αλλαγής αντιμετωπίζουν μία βαθιά πολιτική κρίση. (Ο λόγος για οργανώσεις όπως τo Camp for Climate Action, συμμαχίες σε διάφορα μείγματα οργανώσεων και ΜΚΟ, καμπάνιες κλπ που δραστηριοποιήθηκαν με αφορμή την Διεθνής Συνδιάσκεψη για το Κλίμα στην Κοπεγχάγη – COP 15). Η κρίση αυτή συνοψίζεται στο υπάρχει διάρρηξη μεταξύ των αντικαπιταλιστικών αξιών και του προσανατολισμού προς μία πολιτική φιλελεύθερης συναίνεσης (με ανάλογα αιτήματα και ακτιβισμό) σχετικά με τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα. Με την έννοια της «φιλελεύθερης συναίνεσης» εννοείται ένα σκεπτικό που λέει ότι «φτάσαμε εδώ που φτάσαμε, τώρα αυτό που μπορεί να γίνει είναι μέσα στα πλαίσια του συστήματος, στηρίζουμε το τάδε αίτημα για μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα γιατί σύμφωνα με τα αντικειμενικά επιστημονικά δεδομένα αυτό είναι το σωστό». Αυτή η οπτική αντιμετωπίζοντας τον «εχθρό» ως ένα πράγμα (το διοξείδιο του άνθρακα) αποκόβει το ζήτημα από την κοινωνική και πολιτική του διάσταση. Δημιουργεί έτσι μία απολίτικη συζήτηση η οποία στρέφει όλο αυτό το μόρφωμα, παρόλο που εμπεριέχει χαρακτηριστικά πολιτικής κριτικής, σε ένα εργαλείο πίεσης για την μεταρρύθμιση του κράτους.
Η κλιματική αλλαγή, με τον τρόπο που την χειρίζεται η τάση της φιλελεύθερης συναίνεσης, θα αποφέρει νέους κύκλους κερδοφορίας στο κεφάλαιο (green new deal, εμπόριο ρύπων και άλλα τέτοια). To επικίνδυνο στην εφαρμογή τέτοιων πολιτικών (το οποίο αν το δούμε σε σχέση με ζητήματα περιβαλλοντικής ασφάλειας και μετανάστευσης, περιφράξεων) είναι τεράστιο θέμα) είναι ότι το στοχευμένο από την εξουσία «άλλο» (παλαιότερα η τρομοκρατία) γίνεται τώρα η ανθρωπογενής κλιματική αλλαγή κάτι στο οποίο δεν μπορεί κανείς να εναντιωθεί ηθικά. Επιστρέφοντας λοιπόν στο αρχικό θέμα, η αντίφαση που αντιμετωπίζουν οι παραπάνω οργανώσεις είναι ότι ενώ έχουν πολύ κόσμο που αυτοχαρακτηρίζεται ως αντικαπιταλιστής, τελικά υπό το βάρος της υποτιθέμενης επείγουσας φύσης της κατάστασης (ή και λόγο απουσίας μίας ανταγωνιστικής πολιτικής πρότασης) τείνει να ζητάει μία «εδώ και τώρα» δράση η οποία πολιτικά τον πάει σε αιτήματα χρηματικοποίησης της κλιματικής αλλαγής (Τratable Energy Quotas, Green new deal, Kyoto 2). Mία εκδήλωση αυτής της αντίφασης είναι το αίτημα για μία δίκαιη μετάβαση στη μεταπετρελαϊκή εποχή (just transition) και για πράσινες δουλειές (green jobs). H λογική της δίκαιης μετάβασης είναι η εξής: υπάρχει η αναγκαιότητα να κλείσουν τα περιβαλλοντικά επιβλαβή εργοστάσια (π.χ. επεξεργασία μετάλλων, βιομηχανίες αυτοκινήτων κλπ) και τα συμφέροντα της εργατικής τάξης δεν μπορούν να συμβαδίσουν με αυτό. Έτσι το περιβαλλοντικό αίτημα για το κλείσιμο των εργοστασίων απαιτεί την επανεκπαίδευση αυτών των εργατών σε πράσινες δουλιές όπως π.χ. στην κατασκευή ανεμογεννητριών. Εκ πρώτης όψεως μοιάζει για ένα προοδευτικό αίτημα. Εκ δεύτερης όψεως σκέτος πράσινος καπιταλισμός. Όσο κι αν φαίνεται περίεργο «όσο πιο πολύ διαμαρτύρεται αυτός ο κόσμος, τόσο αναπτύσσονται οι πράσινες τεχνολογίες»! Πρόκειται για μία σχιζοφρένεια όπου πλέον δεν μπορεί να υπάρξει διαλεκτική πολιτική σύνθεση. Ο λόγος στα ανταγωνιστικά κινήματα για την επαναοικειοποίηση των κοινών. Ή οικοκαταστροφή ή ελπίδα για ζωή.
Σε μία παλαιότερη ανάρτηση για το τι είναι ποίηση ήρθαν μερικές ωραίες απαντήσεις. Τι είναι τελικά αυτή η ποίηση; Αποφυγή της πραγματικότητας ή προέκτασή της;
Χτες στο βιβλίο της Κώστα Παππά "Η ποίηση του Τίτου Πατρίκιου" βρήκα μερικές απάντήσεις. Aντιγράφω:
Πάσχισε να'ναι προεκτάσεις της πραγματικότητας
Αλεξάνδρου
"Μόνο μιαν άκρη της αλήθειας να σηκώσω
να ρίξω λίγο φως στην πλαστογραφημένη μας ζωή"
Πατρίκιος
"(Η ποίηση) είναι το άλλο μέρος των πραγμάτων"
Σαράντης
"...να κρύξουμε το πρόσωπό μας"
Αναγνωστάκης
Όλοι οι ποιητές συμπίπτουν
- Η ποίηση προεκτείνει την πραγματικότητα
- Η ποίηση είναι μια άκρη της αλήθειας, λίγο φως στην πλαστογραφημένη ζωή
- ένας φωτισμός της πραγματικότητας
- Η ποίηση είναι όχι ακριβώς η πραγματικότητα των πραγμάτων αλλά μία άλλη πραγματικότητα
- κρύψιμο του προσώπου δηλαδή μίας πραγματικότητας, αλλά όμως το κρύψιμο του προσώπου σημαίνει μία άλλη πραγματικότητα, ίσως πλαστή, αλλά πραγματικότητα έστω και με την εμβολήγ της φαντασίας, ή της φανταστικής πραγματικότητας ή ακόμη κρύψιμο (πραγματικό) της μίας πραγματικότητας
-------
Tα σκέφτομαι αυτά και προσθέτω αυτό του Γιώργου Σαράντη
Η δειλία μου υποχωρεί την στιγμή εκείνη που αποφασίζω να δώσω
Έξω, ο ήλιος λάμπει - μιά λάμψη κατευναστική στο ήρεμο βράδυ. Οι άνθρωποι πηγαινο έρχονται, σίγουρα ξένοι σ 'αυτό το φως που τους περιβάλλει, σίγουρα απασχολημένοι στην προσπάθεια να στριφογυρίζουν το κεφάλι τους πάνω από το χρήμα. Στη σκιά της φυλακής τους, εκατοντάδες άνθρωποι, ονειρεύονται... Ίσως μία μέρα... Σκεφτομαι πώς είμαστε πολλοί εμείς που θέλουμε να επιζήσουμε από τη ντροπή. Και κάτι που μοιάζει με εσωτερική αύρα σηκώνεται λίγο λίγο και με διαποτίζει με μία πρωτόγνωρη γλυκιά ευτυχία. Για πρώτη φορά, βρίσκομαι σε ειρήνη με τόν εαυτό μου.
Από την Εσωερική Εξορία του Μιγκουέλ ντέ Σαλαμπέρτη, (αυτό το βιβλίο έχω αρχίσει να το διαβάζω από το τέλος!)
Στο κόμιξ Palestine του Joe Sacco σελ 192-193 περιγράφεται πώς ξεκίνησε η παλαιστινιακή εξέγερση.
... είχε γίνει μία σύγκρουση με ένα παλαιστινιακό όχημα ... Κάποιοι λένε ότι οι Ισραηλινοί το έκαναν επίτηδες... τέσσερις παλαιστίνιοι πέθαναν ...
Γυρίζουμε απ'τον ίδιο δρόμο που ακολούθησαν οι πενθούντες επιστρέφοντας απ'το νεκροταφείο εκείνο το απόγευμα 8 Δεκέμβρη 1987... Όλο και πιο πολλοί άνθρωποι ενώθηκαν μαζί μας. Ήμασταν θυμωμένοι...
Η ειρωνεία είναι ότι οι πρώτες πέτρες που εκτοξεύθηκαν στην Ιντιφάντα ήταν εναντίον Παλαιστινίων... Φτάσαμε εδώ. Υπήρχαν κάποιοι δικοί μας έξω που έπαιζαν χαρτιά... πώς είναι δυνατόν να παίζουν χαρτιά μία ώρα σαν κι αυτή;
------------------------ Για σκέψου !
Κυριακή 27 Ιουνίου 2010
Yet each man kills the thing he loves
By each let this be heard
Some do it with a bitter look,
Some with a flattering word
The coward does it with a kiss,
The brave man with a sword!
Some kill their love when they are young,
And som when they are old
Some strangle with the hand of Lust,
Some with the hands of Gold:
The kindest use a knife, because
The dead so soon grow cold.
Some love too little, some too long,
some sell and others buy
Some do the deed with many tears,
And some without a sigh:
For each man kills the thing he loves,
Yet each man does not die.
He does not die a death of shame
On a day of dark disgrace,
Nor have a noose about his neck,
nor a cloth upon his face,
Nor drop feet foremost through the floor
Into an empty space
Aπό το "Τhe Ballad of Reading Gaol" του Oscar Wilde
Θυμάστε πριν μερικούς μήνες πόσο ήταν η τιμή της βενζίνης; Τώρα ακούμε φήμες ότι θα φτάσει λέει τα 2 ευρώ ... και ο χειμώνας έρχεται. Τι είναι αυτό που συμβαίνει;
... 3 σημεία για την ενεργειακή κρίση ... (μία προσπάθεια)
1) Κομμάτι της κρίσης του καπιταλιστικού συστήματος είναι η ενεργειακή του κρίση.
2) Κατά την εξέλιξη της πορείας του ο καπιταλισμός έχει αντιμετωπίσει πολλές κρίσεις, οι οποίες προέκυψαν από τις συνέπειες της οικολογικής ανισορροπίας, την αντίσταση των καταπιεσμένων και τον έλεγχο των φυσικών πόρων και ειδικότερα της ενέργειας από τα κυρίαρχα καθεστώτα. Μία τέτοια ενεργειακή αλλαγή συμβαίνει και στις μέρες μας, ένα κομμάτι της είναι η ιδεολογική "πράσινη" κατεύθυνση της ανάπτυξης ένα άλλο τα υλικά όρια της κλιματικής αλλαγής, της ενεργειακής κρίσης και των κοινωνικών αντιστάσεων που συναντάει ο καπιταλισμός.
3) Zητήματα όπως το ανώτατο σημείο πετρελαϊκής παραγωγής (peak oil), και τα αυξανόμενα ενεργειακά κόστη τίθενται ως επιχείρημα δικαιολόγησης των αυξανόμενων κοινωνικών πιέσεων σε εργάτες και κοινότητες. Παράλληλα η βιομηχανία των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας αναπτύσσεται σε μία λογική νέων περιφράξεων κοινών αγαθών όπως ο αέρας και ο ήλιος.
... και 2 ερωτήματα ...
1) Μιλάμε για την σημασία των κοινωνικών αγώνων στην διαμόρφωση της ιστορίας αλλά τι πραγματικά ξέρουμε για αυτούς τους αγώνες; Πολλοί μιλάνε για παράδειγμα με δακρύβρεχτα λόγια για την αξία των αγώνων και παρόλη την κριτική τους στις παροπίδες π.χ. του α/α χώρου, λειτουργούν οι ίδιοι από την αρχή ως το τέλος ως "παράγοντες" του χώρου, της οργάνωσης του κόμματός τους. Πώς μπορούν να ξεπεραστούν ουσιαστικά αυτές οι λογικές, να δούμε τους αγώνες ως αυτό που είναι και η κυκλοφορία τους να αποτελέσει όπλο κριτικής για τον εμπλουτισμό του κινήματος.
2) Ποιά θα είναι η οργανωτική μορφή που θα μιλήσει για ζητήματα όπως η κλιματική αλλαγή και την εξάντληση των φυσικών πόρων; Όπως λέει και ο Καφέτζης, για την πλειοψηφία των ενεργειακών εργατικών συνδικάτων (υπάρχουν και εξερέσεις) ζητήματα όπως η κλιματική αλλαγή δεν υφίστανται. Από την άλλη μεριά υπάρχουν, κυρίως στην βόρεια ευρώπη, ενσωματωμένα από το σύστημα εγχειρήματα όπως τα transition towns που βάζουν την κλιματική αλλαγή και την εξάντληση του πετρελαίου ως αποκομμένα από το καπιταλιστικό σύστημα ζητήματα. Ποιά μορφή θα μπορούσε να εκφράσει μία γόνιμη κριτική στον καπιταλισμό με προοπτικές μίας κοινωνικής αυτονομίας που θα δίνει απαντήσεις σε οικολογικά και κοινωνικά ζητήματα;
---------
Το παρακάτω κείμενο συνδιαμορφώθηκε από την υποομάδα ενάντια στην πράσινη ανάπτυξη της φάμπρικα υφανέτ. Είναι μέρος του εντύπου factory που θα κυκλοφορήσει στην θεσσαλονίκη από αυτή την παρασκευή 25/6 (διατίθεται χωρίς αντίτιμο). Κάθε φορά που μου έρχεται να το κάνω, προβληματίζομαι για το αν θα έπρεπε να γράψω ότι τα σχόλιά σας, η κριτική σας και οτιδήποτε άλλο είναι παραπάνω από επιθυμητά. Λοιπόν το γράφω!
H ενεργειακή κρίση των ημερών μας
Κομμάτι της κρίσης του καπιταλιστικού συστήματος είναι η ενεργειακή του κρίση. Ένας από τους παράγοντες στον οποίο ο καπιταλισμός αναζητεί μία διέξοδο είναι στην εύρεση μίας ενεργειακής πηγής (ή καλύτερα ενός συνδυασμού αυτών) αρκετά ικανής και ισχυρής, ώστε να διατηρήσει τη δυνατότητα του συστήματος να συνεχίσει την αέναη οικονομική του μεγέθυνση. Η αναζήτηση αυτή συνοδεύεται από καταστροφικές δραστηριότητες εξόρυξης φυσικών πόρων (1), μεγάλα αναπτυξιακά έργα, κ.α. που προκαλούν δραματική αύξηση των θερμοκηπιακών αερίων, τον εκτοπισμό ντόπιων πληθυσμών, την εκμετάλλευση της εργασίας των ντόπιων και μεταναστών εργατών, την καταστροφή της γης και του νερού.
Αφετηρία για τη μελέτη του ενεργειακού ζητήματος αποτελεί μία οπτική, η οποία τοποθετεί την τεχνολογία και την ενέργεια μέσα στο πλαίσιο των κοινωνικών σχέσεων των οποίων αποτελούν μέρος. Τεχνολογία-ενέργεια και κοινωνικές σχέσεις αλληλοεπηρεάζονται διαλεκτικά.
Στον αντίποδα αυτής της αντίληψης υπάρχει μία ευρύτατα διαδεδομένη βιβλιογραφία, η οποία με ένα καταστροφολογικό ύφος του τύπου «το τέλος πλησιάζει» μιλάει για την εξάντληση του πετρελαίου ως απλά ένα θέμα πεπερασμένων φυσικών πόρων και κάτι που άπτεται της κατάλληλης τεχνολογική λύσης. Ο λόγος αυτός εστιάζει στην αναγκαιότητα μίας αποκεντρωμένης κοινωνικής οργάνωσης, η οποία να στηρίζεται σε ανάλογη αγροτική και ενεργειακή παραγωγή (τοπικά αγροκτήματα, μικρές ενεργειακές μονάδες ανανεώσιμων πηγών ενέργειας). Η επίτευξη μίας τέτοιας μορφής οργάνωσης τίθεται ως πανάκεια χωρίς να εξηγεί με ποιόν τρόπο θα καθιστούσε από μόνη της πιο ελεύθερη την κοινωνία. Βασικό της μειονέκτημα είναι ότι παρουσιάζει τον καπιταλισμό ως ένα πράγμα, έναν ενεργειακό μηχανικό σχηματισμό και όχι ως μία εξελισσόμενη κοινωνική σχέση.
Η εξάντληση των φυσικών πόρων και η τεχνολογία είναι και οι δύο σημαντικοί παράγοντες του ζητήματος της ενεργειακής κρίσης τους οποίους, όμως, αν δούμε αποκομμένα θα χάσουμε την κοινωνική του διάσταση. Αντίθετα, για εμάς, είναι διαφωτιστικό να δούμε τη χρήση, την παραγωγή και τη διανομή της ενέργειας ως στιγμές των καπιταλιστικών κοινωνικών σχέσεων παραγωγής. Έτσι θα μπορέσουμε να αναλύσουμε αλλαγές που επηρεάζουν τις ζωές μας, όπως τις αυξομειώσεις στις τιμές των καυσίμων, τη δημιουργία μεγάλων έργων παραγωγής ενέργειας (νέες μονάδες λιγνίτη, φυσικού αερίου, μεγάλα φράγματα), την ανάπτυξη της βιομηχανίας των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ) κ.α. με έναν κριτικό τρόπο. Μέσα από μία τέτοια οπτική θα δούμε ότι η ενέργεια και η τεχνολογία αποτελούν επίσης έδαφος κοινωνικών αγώνων και διαμορφώνονται από αυτούς. Οι αγώνες αυτοί αφορούν στην αντίθεση της οικειοποίησης των φυσικών πόρων από το κεφάλαιο και μπορεί να ξεκινούν από την εναντίωση στην εξόρυξή τους ή στην πραγματοποίηση κάποιου ανάλογου έργου (π.χ. ενός μεγάλου φράγματος) αλλά να μην περιορίζονται εκεί.
Eνεργειακή κρίση και καπιταλισμός
Κατά την εξέλιξη της πορείας του ο καπιταλισμός έχει αντιμετωπίσει πολλές κρίσεις, οι οποίες προέκυψαν από τις συνέπειες της οικολογικής ανισορροπίας, την αντίσταση των καταπιεσμένων και τον έλεγχο των φυσικών πόρων και ειδικότερα της ενέργειας από τα κυρίαρχα καθεστώτα. Το πέρασμα από την φεουδαρχία στον καπιταλισμό στην Αγγλία, συνοδεύτηκε από τον αφανισμό των δασών από την χώρα και την ελαχιστοποίηση της γομιμότητας τον εδαφών πριν γίνει η μετάβαση από τη ξυλεία στο λιγνίτη και σχηματοποιηθεί ο συνολικός κοινωνικός μετασχηματισμός της χώρας. Η μετάβαση από τον άνθρακα στο πετρέλαιο συνδέεται επίσης με ένα συνδυασμό κοινωνικών παραγόντων που κινητοποιούν το συνολικό μετασχηματισμό της εποχής: η οργάνωση και ριζοσπαστικοποίηση των ανθρακωρύχων κατέστησαν το λιγνίτη λιγότερο ελκυστικό για το κεφάλαιο σε μία περίοδο που εμφανίζεται το φορντικό μοντέλο παραγωγής. Η εντατικοποίηση της εργασίας και η μη-πειθάρχηση πληθυσμών, η αύξηση του καταναλωτισμού την δεκαετία του ‘20 και η κρίση του ‘29 που ακολούθησε είναι σημεία στην πορεία μίας οξυμένης συνθήκης κοινωνικού ανταγωνισμού που οδήγησε στην κεντρική εμφάνιση του κρατικού παρεμβατισμού και στον διακρατικό ανταγωνισμό που οδήγησε στο σφαγείο του Β’ παγκοσμίου πολέμου. Η εξέλιξη της τεχνολογίας εξόρυξης και εκμετάλλευσης των ορυκτών καυσίμων (πετρέλαιο) είναι κομμάτι του. Το νέο ενεργειακό μοντέλο έπαιξε κεντρικό ρόλο στην διαδικασία της φορντικής παραγωγής ως παράγοντας αντικατάστασης του εργατικού δυναμικού (2). Η ανθρώπινη εργασία γίνεται όλο και περισσότερο παραγωγική ενώ στο πεδίο της καπιταλιστικής κερδοφορίας οι ρυθμοί της αντί να ελαττωθούν, αυξήθηκαν.
Μία τέτοια ενεργειακή αλλαγή συμβαίνει και στις μέρες μας, μία κρίση την οποία μπορούμε να προσδιορίσουμε ως τον κοινωνικό μετασχηματισμό που προωθεί το κεφάλαιο για να διατηρήσει την κερδοφορία του συναντώντας τα υλικά όρια που τίθενται από την κλιματική αλλαγή, την εξάντληση των φυσικών πόρων και τις κοινωνικές αντιστάσεις που κυοφορούνται. Ονομάζουμε την διαδικασία αυτής της μετάβασης ως ενεργειακή κρίση γιατί τα ενδεχόμενα της εξέλιξής της είναι ανοιχτά. Ο συνδυασμός της οικονομικής, ενεργειακής και κλιματικής κρίσης δίνει στο κεφάλαιο μεγάλες δυνατότητες να δικαιολογήσει τους μετασχηματισμούς του «για το καλό του πλανήτη και της οικονομίας», ενσωματώνοντας στην κίνησή του αυτή κάποια τμήματα του περιβαλλοντικού κινήματος με καταστρεπτικές συνέπειες για τους σκοπούς της περιβαλλοντικής και κοινωνικής δικαιοσύνης. Από την άλλη μεριά, είναι ανοιχτά τα ενδεχόμενα για την εμφάνιση αγώνων που θα απονομιμοποιήσουν τις προτεραιότητες του κεφαλαίου στη διαχείριση αυτών των κρίσεων και θα προάγουν εναλλακτικούς δεσμούς και αξίες. Οι επιλογές ενός νέου ενεργειακού μοντέλου θα βρεθούν σε ένα συνδυασμό χρήσεων διαφορετικών πηγών ενέργειας. Πιθανή φαίνεται η επαναφορά (όπως γίνεται ήδη) της συζήτησης για τη πυρηνική ενέργεια, αυτή την φορά ως πράσινη (sic) εναλλακτική λύση, η διατήρηση του φυσικού αερίου που όμως απαιτεί δίκτυα διανομής με σταθερές διακρατικές σχέσεις και η προώθηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Οι τελευταίες, δεδομένης της μη συνεχής παροχής τους, συνιστούν μία συμπληρωματική παραγωγή την οποία το ενεργειακό λόμπι επιθυμεί να είναι ένα μικρότερο αλλά πολλά υποσχόμενο κομμάτι στην ίδια μοιρασιά. Σε κάθε περίπτωση η μορφή που θα αποκτήσει ο μετα-πετρελαϊκός ενεργειακός σχηματισμός θα εξαρτηθεί από τη δυνατότητα του κεφαλαίου να επαναδομήσει με επιτυχία τις κοινωνικές σχέσεις σε πλανητικό επίπεδο και να διαιρέσει την παγκόσμια κυκλοφορία των αγώνων.
Παράλληλα παρατηρούμε ότι εμφανίζονται πολλοί και διαφορετικοί κοινωνικοί αγώνες που άπτονται των ζητημάτων της ενέργειας και της κλιματικής αλλαγής. Αυτοί αφορούν ποικίλα θέματα: από την ιδιοκτησία και τον έλεγχο της ενεργειακής παραγωγής και της διαδικασίας εξόρυξης έως την πρόσβαση και την τιμή της ενέργειας, από τις αποζημιώσεις προς πληθυσμούς πετρελαιοπαραγωγών χωρών της Λατινικής Αμερικής και της Μέσης Ανατολής των οποίων οι εκτάσεις είναι αντικείμενο εκμετάλλευσης εδώ και χρόνια έως την αντίσταση σε μεγάλα αναπτυξιακά σχέδια (π.χ. σχέδιο Πουέμπλα Παναμά στο Μεξικό), από την περίφραξη της ηλιακής, αιολικής, υδροηλεκτρικής ενέργειας έως τους ενεργειακούς εργάτες. Η διερεύνηση όλων αυτών των αγώνων (3) είναι ένα ζητούμενο.
Κλιματική αλλαγή και η ανάπτυξη της βιομηχανίας των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ)
Σε πολιτικό επίπεδο τα τελευταία 4-5 περίπου χρόνια η κλιματική αλλαγή βρίσκεται στην κορυφή της ημερήσιας διάταξης. Αυτό το γεγονός σηματοδοτήθηκε από την έκθεση Stern (4) η οποία έστειλε σε ολόκληρο τον κόσμο το μήνυμα ότι «τώρα είναι η πιο οικονομικά συμφέρουσα στιγμή για τη δημιουργία ενός πράσινου καπιταλισμού ο οποίος θα αντιμετωπίσει τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής. Αργότερα θα είναι πολύ αργά…». Από εδώ και στο εξής, φαίνεται ότι το λόμπι των κυβερνήσεων και βιομηχανικών συμφερόντων μετατοπίζεται από την άρνηση της κλιματικής αλλαγής, θέση που υποστήριξε στο παρελθόν, επιδιώκει να το αποπολιτικοποιήσει και να μοιράσει τις ευθύνες του σε όλη τη «μεγάλη οικογένεια» της ανθρωπότητας ανεξάρτητα κοινωνικών ανισοτήτων και τρόπου ζωής (5). Έτσι, καθώς οικοδομείται η ιδεολογική κάλυψη του πράσινου καπιταλισμού, φτάνουμε στο σήμερα σε μία συγκυρία όπου η κλιματική αλλαγή εισάγεται ως επιχείρημα για να δικαιολογήσει πολιτικές ελέγχου και καταστολής που να βασίζονται σε μία φιλολογία φόβου και καταστροφολογίας επιδιώκοντας την κοινωνική συναίνεση. Σε μία τέτοια λογική, ζητήματα όπως το ανώτατο σημείο πετρελαϊκής παραγωγής (peak oil) (6), και τα αυξανόμενα ενεργειακά κόστη τίθενται ως επιχείρημα δικαιολόγησης των αυξανόμενων κοινωνικών πιέσεων σε εργάτες και κοινότητες.
Μέσα σε αυτό το κλίμα, η τεχνολογία των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ) αυξάνει παγκόσμια με ένα παράδοξο τρόπο. Μέχρι τώρα έχει αναπτυχθεί λίγο και σε συγκεκριμένα μέρη του κόσμου όμως η εξάντληση των φυσικών πόρων, η κλιματική αλλαγή, η αναζήτηση μίας νέας πρωταρχικής συσσώρευσης και οι διεθνείς ενδοκαπιταλιστικές συγκρούσεις συνιστούν μία υλική ώθηση προς τις ΑΠΕ. Φτάνουμε όντως στο τέλος της πετρελαιϊκής εποχής και αυτό δεν είναι μία ιδεολογική επιλογή αλλά μία πραγματικότητα που βασίζεται σε υλικούς περιορισμούς. Παράλληλα με αυτό, υπάρχει όμως και το ιδεολογικό κομμάτι των ΑΠΕ. Η υπόσχεση που απορρέει όταν σκεφτεί κανείς ανεμογεννήτριες και λαμπερά φωτοβολταϊκά είναι ότι το ενεργειακό μας σύστημα θα μπορούσε να είναι οικολογικό και αυτόνομο και έτσι να μπορεί να λειτουργήσει η ανθρωπότητα με παρόμοιο τρόπο. Όλη η ανθρωπότητα ως μεμονωμένα άτομα όμως, όσοι θα μπορούν να την πληρώνουν και όσοι δεν θα υποστούν τις συνέπειές της.
Η κατεύθυνση που παίρνουν οι ΑΠΕ στις μέρες μας δεν είναι αυτή που υποστηρίζουν οι πράσινοι υπερασπιστές της: αντί για αποκεντρωμένες μονάδες που να εξυπηρετούν τοπικές ανάγκες έχουμε κεντρικοποιημένα μεγαπρότζεκτ. Αντί δηλαδή να αναπτύσσονται οι ΑΠΕ πάνω σε μία συνεργατική-κοινοτιστική μορφή κοινωνικής οργάνωσης έχουμε την εφαρμογή της καπιταλιστικής λογικής περιορισμών και περιφράξεων. Η κυρίαρχη τάση για τον καθορισμό της ενεργειακής πολιτικής είναι αυτή που τίθεται από τον ενεργειακό επιχειρηματικό τομέα, τις ίδιες δηλαδή εταιρίες που στο παρελθόν ανέπτυξαν την τεχνολογία εκμετάλλευσης του πετρελαίου, φυσικού αερίου και πυρηνικών και, όσον αφορά στις ΑΠΕ, επικεντρώνεται σε ένα συνδυασμό τεχνικών λύσεων και εθνικών/υπερεθνικών πολιτικών μηχανισμών.
Από τη μία μεριά, μία κοινή προσέγγιση για τις χώρες του ανεπτυγμένου κόσμου είναι αυτή που προωθεί την απογείωση των ΑΠΕ σε σχέση με εθνικά συγκριτικά πλεονεκτήματα και πετυχημένες εφαρμογές (π.χ. γερμανία, δανία) στο πλαίσιο της παγκόσμιας αγοράς. Ένα νέο πεδίο κοινωνικών συγκρούσεων ανοίγει. Η καθιέρωση της ιδιοκτησίας πάνω στον αέρα και τον ήλιο είναι οι νέες επιθετικές κινήσεις του καπιταλισμού στα κοινά και εκεί βρίσκεται ένα πολιτικό διακύβευμα. Στον ελλαδικό χώρο μία τέτοια ανάπτυξη έχει αρχίσει να συμβαίνει (π.χ. σχέδια για αιολικά πάρκα στην Κρήτη, την Κέρκυρα και αλλού) ενώ έχει ξεκινήσει η αντικατάσταση εμπορικών καλλιεργειών όπως ο καπνός από τις πρώτες ποικιλίες βιοκαυσίμων. Από την άλλη, στις χώρες του 3ου κόσμου η ανάπτυξη των ΑΠΕ συνδέεται άμεσα με κεντρικές κρατικές πολιτικές που απειλούν τη γη αγροτικών κοινοτήτων και πραγματοποιούν εκδιώξεις ευάλωτων πληθυσμών. Επίσης, η προώθηση πολιτικών που αντικαθιστούν καλλιέργειες τροφίμων με καλλιέργειες βιοκαυσίμων απειλούν τη τροφική αυτονομία των αγροτικών κοινοτήτων, την βιοποικιλότητα του φυσικού τους περιβάλλοντος και βρίσκονται στο επίκεντρο των καινούργιων εξεγέρσεων για την τροφή που θα γίνουν. Ένα σημαντικό ερώτημα για το μέλλον είναι αν αγροτικοί πληθυσμοί θα αποκτήσουν πρόσβαση στα απαραίτητα εργαλεία για να αποφασίσουν αυτόνομα για τη χρήση των ενεργειακών και άλλων φυσικών πόρων στις περιοχές τους.
Συμπερασματικά
Ως μέρος των υλικών ορίων του καπιταλισμού και της ιδεολογικής «πράσινης» κατεύθυνσης του, η μετάβαση σε ένα μεταπετρελαϊκό ενεργειακό καθεστώς είναι αναπόφευκτη. Το θέμα είναι ότι αυτή η διαδικασία κινείται παράλληλα με την εξέλιξη αβέβαιων και μακροπρόθεσμων συλλογικών αγώνων και θα επηρεαστεί από τις ποιοτικές τους προοπτικές. Μπαίνουν ερωτήματα όπως: ποιες τεχνολογίες θα συμπεριληφθούν στην ενεργειακή μετάβαση και με ποιών τις προτεραιότητες και τους όρους; Ποιος θα πληρώσει τα κόστη και ποιος θα λάβει τα οφέλη; Θα είναι μία διαδικασία που θα ενισχύει τις παρούσες ιεραρχίες ή θα είναι μέρος μίας γενικότερης απελευθερωτικής διαδικασίας; Το ζητούμενο για εμάς είναι, ξεπερνώντας τόσο πάγιες αλήθειες για την κοινωνική εξέλιξη όσο και τεχνικές προσεγγίσεις για το τρόπο προσαρμογής στην εξάντληση του ενός ή του άλλου φυσικού πόρου, να εστιάσουμε πολιτικά στους αγώνες, κοινοτικούς, εργατικούς και άλλους που εμφανίζονται. Παράλληλα να ανοίξουμε την συζήτηση για το πώς χρησιμοποιούμε την ενέργεια, να προκαλέσουμε την πανάκεια του ενεργοβόρου πολιτισμού που ως κάτοικοι πρωτοκοσμικών χωρών αποτελούμε μέρος και μέσα από την αμφισβήτηση να αναζητήσουμε γόνιμες και ανατρεπτικές κοινωνικές συνδέσεις.
(1) Χαρακτηριστικό παράδειγμα παραλογισμού είναι η εκμετάλλευση των ενεργοβόρων και ρυπογόνων για την εξόρυξή τους κοιτασμάτων πισσούχου άμμου (tarsands) που βρίσκονται στo Καναδά, την Βενεζουέλα και αλλού. Μιλάμε για μία εξόρυξη που συμπεριλαμβάνει την διύλιση και μετατροπή σε συμβατικό πετρέλαιο ενός εξαιρετικά πυκνού μίγματος άμμου, λάσπης, νερού και πετρελαίου. Η διαδικασία αυτή απαιτεί την κατανάλωση του 1/5 της παραγόμενης ενέργειας και δημιουργεί 2 με 4 φορές περισσότερα θερμοκηπιακά αέρια αν συγκριθεί με το συμβατικό πετρέλαιο. (2) Πέντε τομείς που ξεχωρίζουν ως προς αυτό είναι η μηχανοποίηση, ο τεχνητός φωτισμός, οι μεταφορές, οι τεχνολογίες επικοινωνίας, η παραγωγή φτηνής τροφής, στέγης, ρουχισμού και καταναλωτικών αγαθών
(3) Ο GeorgeCaffentzis στη βιβλιογραφία του εντάσσει σε αυτούς τους κοινωνικούς αγώνες 1) την αντίσταση των Ιρακινων πετρελαιοπαραγωγών εργατών 2) την αντίσταση από τις χώρες της Βενεζουέλας, της Βολιβίας και του Εκουαδόρ στον έλεγχο των εσόδων του πετρελαίου από το κεφάλαιο 3) τους αγώνες αγροτικών και αστικών κινημάτων να επαναοικειοποιηθούν την γη, την ξυλεία, το πετρέλαιο και τις πηγές από τις οποίες αποκλείστηκαν ή/και άλλες κινήσεις γύρω από την κλιματική αλλαγή. Σύμφωνα με τον Caffentzis «Όλες αυτές οι αρνήσεις συμμόρφωσης με το κεφάλαιο είναι μέρος του ενεργειακού aνώτατου ορίου παραγωγής που αντιμετωπίζει σήμερα το κεφάλαιο».
(4) Η έκθεση Stern(2006) είναι ένα έγγραφο 700 σελίδων που συντάχθηκε από τον οικονομολόγο Nicholas Stern για λογαριασμό της Βρετανικής κυβέρνησης. Αφορά στις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής στην παγκόσμια οικονομία και έχει αποτελέσει την μεγαλύτερη και πιο διαδεδομένη έρευνα του είδους της. http://en.wikipedia.org/wiki/Stern_report
(5) Ενδεικτικό της σχετικής δυσαναλογίας είναι ότι, σύμφωνα με στοιχεία της παγκόσμιας τράπεζας, το φτωχότερο 37% του παγκόσμιου πληθυσμού ευθύνεται για το 7% των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, ενώ το 15% του πληθυσμού ανεπτυγμένων χωρών παράγει περίπου το 50% αυτών των εκπομπών.
(6) Ο όρος «ανώτατο σημείο της παγκόσμιας παραγωγής πετρελαίου» (peakoil) χρησιμοποιείται για να δείξει ότι, δεδομένων των περιορισμένων αποθεμάτων των ορυκτών καυσίμων, υπάρχει ένα σημείο καμπής μετά το οποίο η εξόρυξη θα είναι όλο και δυσκολότερη και το καύσιμο όλο χαμηλότερης ποιότητας. Στο peakoilθα παράγεται η μεγαλύτερη ποσότητα πετρελαίου που έχει παραχθεί ποτέ σε μια δεδομένη χρονιά και, μετά από αυτό, η ετήσια παραγωγή θα αρχίσει να φθίνει.
Πηγές
Tom Keefer (1999), Fossil Fuels, Capitalism, and Class Struggle, The Commoner N.13, http://www.commoner.org.uk/N13/01-Keefer.pdf
Kolya Abramsky and Massimo De Angelis (1999), Introduction: Energy crisis (among others) is in the air, The Commoner N.13, http://www.commoner.org.uk/N13/00-Introduction.pdf
Kolya Abramsky, (1999), Energy and Labor in the World-Economy, The Commoner N.13, http://www.commoner.org.uk/N13/02-Abramsky.pdf
Sarajevo (2009), τεύχος 32,
Critical Currents (2009), Contours of Climate Justice: Ideas for shaping new climate and energy politics, Uppsala, www.dhf.uu.se.
George Caffentzis (2005), No Blood for Oil – Energy, Class Struggle and War 1998-2004, http://www.radicalpolytics.org/
Χορός της Καρμανιόλας (2009), Οικονομική ύφεση & κρίση συναίνεσης, www.xorostiskarmaniolas.blogspot.com
Tέτοιες μέρες πριν ένα χρόνο βίωσα μία από τις πιό ψυχοφθόρες εμπειρίες που υπάρχουν, αυτή της διάλυσης μίας συλλογικότητας. Θεωρώ ότι το μοίρασμα τέτοιων εμπειριών, που συνήθως μένουν θαμμένες κάτω από το χαλάκι των συλλογικών μας εστιών, μπορεί να φανεί χρήσιμο για το άνοιγμα ενός διαλόγου που σκοπό έχει να υπάρξει γόνιμος για ανάλογα μελλοντικά εγχειρήματα αλλά και γενικότερα για το πώς διαχειριζόμαστε εσωτερικές κρίσεις στις συλλογικότητές μας. Έτσι λοιπόν θέλω να βάλω μερικά σημεία σε σχέση με αυτό. Η συμμετοχή στο κίνημα και το πώς αυτό επηρεάζει-καθορίζει διαφορετικές επιλογές και στάσεις ζωής είναι ένα κεντρικό σημείο αυτού του θέματος.
Η στεγαστική κολλεκτίβα στην Φάμπρικα Υφανέτ θεωρώ ότι υπήρξε μία από τις πιο ειλικρινείς προσπάθειες συλλογικής ζωής που έχουν λειτουργήσει τα τελευταία χρόνια στην ελλάδα. Όντας αρχικά εξωτερικός παρατηρητής στα πρώτα χρόνια της λειτουργίας της έχτισα μέσα μου ένα μεγάλο σεβασμό για τον κόσμο που έστησε αυτή την κατάσταση, την ενεργητικότητα με την οποία την επένδυσε, την δουλειά, την προσωπική κατάθεση, τα όνειρα και τις επιθυμίες. Εκείνο τον καιρό αποτελούσε μία πηγή ελπίδας για κόσμο που την γνώριζε και με τον τρόπο της μετέδιδε το μήνυμα ότι «μπορούμε να ζήσουμε διαφορετικά στην καθημερινότητά μας». Άλλα θετικά στοιχεία του εγχειρήματος έχουν υπάρξει η επιλογή του να μιλήσει δημόσια με εκδηλώσεις και αφίσες για το πρόταγμα της συλλογικής ζωής, ο αξιοσέβαστος τρόπος με τον οποίο ξεπέρασε δύσκολες εσωτερικές καταστάσεις και κυρίως ο πλουραλισμός των προσωπικοτήτων, ηλικιών, στάσεων ζωής και πολιτικών απόψεων των ανθρώπων που την αποτελούσαν. Αυτό το τελευταίο το εννοώ, και πρέπει να τονιστεί, από την άποψη ότι δε μιλάμε για μία «νεανική» φάση ούτε για μία κατάσταση καταληψιακής συγκατοίκησης αλλά για μία δομή που αποτελείται από διαφορετικούς ανθρώπους από τους οποίους πολλοί φτάνουν ή και έχουν ξεπεράσει τα 30 και αντιμετωπίζουν με διαφορετικούς τρόπους τα ζητήματα και τις αντιφάσεις της ηλικίας.
Ήταν η διάλυση της συλλογικότητας μία φυσική διαδικασία γήρανσης αυτού του συλλογικού πλαισίουή μία πορεία όπου έγιναν κάποια λάθη που θα μπορούσαννα αποφευχθούν και να ξεπεραστεί η κρίση;
Κατά την γνώμη μου, η κατάσταση στη στέγης εξελίχθηκε από ένα ζήτημα σχετικά με την λειτουργία της σε μία συνθήκη σύγκρουσης με νικητή και ηττημένο. Στις συλλογικότητες που λειτουργούμε η διαδικασία της ομοφωνίας παρουσιάζει πολλά προβλήματα. Το συγκεκριμένο δεν αντιμετωπίστηκε ως πρόβλημα διαδικασίας αλλά αποτέλεσε αφορμή για την έκφραση μίας πολιτικής διαφωνίας. Δεν θεωρώ ότι τα περιεχόμενα των πολιτικών διαφωνιών που εκφράστηκαν υπήρξαν εχθρικά αλλά δίνω ιδιαίτερη έμφαση στο ότι δυναμιτήστηκαν από το βάρος των ηγετικών προσωπικοτήτων και την ιστορία της σύγκρουσής τους. Ο τρόπος που ξεκίνησε η συζήτηση (με ένα «βαρύ, πολεμικό, εν θερμώ» χαρακτήρα) και οι χειρισμοί που έλαβαν χώρα είχαν ως αποτέλεσμα την αποβολή ενός ατόμου και τη σταδιακή αποσύνθεση του εγχειρήματος. Στην συγκεκριμένη περίπτωση θεωρώ ότι η ευθύνη μοιράζεται αφενός στους άμεσα εμπλεκόμενους, οι οποίοι δεν προστάτεψαν την συλλογικότητα από το να γίνει έδαφος της σύγκρουσής τους και αφετέρου στην υπόλοιπη συνέλευση που δεν αναζήτησε την δικιά της αυτόνομία και που, σε ένα βαθμό κρύφτηκε πίσω από το δάχτυλό της ή/και βιαστήκε να βγάλει συμπεράσματα. Θεωρώ ότι πολλά θα μπορούσαν να είναι διαφορετικά αν υπήρχε κατακτημένη μία εμπειρία για το πώς λειτουργούν τέτοιου χαρακτήρα και έντασης κρίσης στο εσωτερικό των συλλογικοτήτων και πώς αντιμετωπίζονται. Μία λύση, απέναντι σε μία τόσο σκληροπυρηνική κατάσταση, θα μπορούσε να ήταν η απομάκρυνση των συγκρουόμενων πλευρών για ένα διάστημα από το εγχείρημα μέχρι να ισορροπήσει και να πάρει την κατάσταση στα χέρια του.
Κεντρικό άξονα του κειμένου έχει η έννοια της ομοφωνίας ως συστατικό στοιχείο της δομής της ομάδας. Μιλώντας για ένα εγχείρημα συλλογικής ζωής θεωρώ ότι το ζήτημα και η προβληματική της ομοφωνίας πάει πολύ πιο βαθιά από τα πιο συνηθισμένα του κομμάτια (π.χ. της ισοκατανομής του χρόνου ομιλίας μεταξύ των συμμετεχόντων) και αγγίζει τα πιο ευαίσθητα και ουσιαστικά των συμπεριφορών που αναπτύσσουμε, του τρόπου που αντιμετωπίζουμε ο ένας τον άλλον, τις στάσεις και τους ρόλους που υιοθετούμε (και ενίοτε ταυτιζόμαστε), το συλλογικό έδαφος στο οποίο πατάμε και καλλιεργούμε (των συζητήσεων που γίνονται ή δεν γίνονται, των ζυμώσεων, των σχέσεων που αναπτύσσονται).
Η συλλογικότητα σταδιακά άνοιξε σε κόσμο με διαφορετικά σκεπτικά. Αυτό θα μπορούσε να συνεχίσει να είναι δημιουργικό αν υπήρχε μία διαδικασία αναστοχασμού και αυτοκριτικής η οποία θα μπορούσε να οδηγήσει σε δημιουργικότητα και σε γόνιμες συγκρούσεις που δεν θα εκδηλώνονταν με αυτό τον τραυματικό τρόπο.
Ένα βασικό ζήτημα το οποίο οδήγησε σε προβλήματα ήταν η έλλειψη μίας γενικότερης συζήτησης για τις διαφορετικές «φάσεις» ζωής που μπορούν να συνυπάρξουν στο ίδιο στεγαστικό εγχείρημα. Οι διαφορές στην οικογενειακή, οικονομική και εργασιακή κατάσταση είναι ζητήματα που μία αντιεξουσιαστική συλλογικότητα οφείλει να κατανοεί και να συμμερίζεται αν θέλει πραγματικά να λειτουργεί με ομοφωνία (1). Θεωρώ ότι για καιρό διαιωνίζονταν μία υπόρρητη δέσμευση σε κάτι δεν είχε κοινά συζητηθεί και σχηματοποιηθεί.
Η δυσανάλογη συμμετοχή των κοριτσιών στη συλλογικότητα αποτέλεσε πρόβλημα το οποίο αν και είχε τεθεί στο παρελθόν (επιφανειακά όσο μπορώ να κρίνω) δεν αντιμετωπίστηκε σοβαρά. Δε χρειάζεται νομίζω να θεωρητικολογήσω για τη σημασία της ισορροπημένης παρουσίας των φύλων σε μία κοινή κατάσταση ώστε να αποφεύγεται η κυριαρχία στερεοτύπων, από όποια μεριά και αν προέρχονται, που δρουν καταπιεστικά ως προς το άτομο. Παράδειγμα μίας τέτοιας «αντρικής», δυστυχώς ευρέως ενσωματωμένης στην κουλτούρα μας, άποψης είναι η ταύτιση της «κοπέλας» με αυτά που λέει «ο δικός της». Αυτό οδήγησε σε ασφυκτικό εγκλωβισμό στην έκφραση απόψεων από τα κορίτσια, περιόρισε συζητήσεις και έφτασε τελικά να υποβαθμίσει την ίδια την συνέλευση θεωρώντας μέλη της ως «δεδομένα», αποτελώντας και αφορμή για την κρίση που ακολούθησε.
Οι μικρόκοσμοι στους οποίους λειτουργούμε τείνουν να επιβάλλονται. Μεγάλη βαρύτητα στη διάλυση της συλλογικότητας θεωρώ ότι έπαιξε η κυριαρχία ρόλων, στάσεων και συμπεριφορών που εντείνουν την ενοχικότητα και τον εγωκεντρισμό. «Η άποψη που έχει ο άλλος για εμένα» συχνά δημιουργεί συνθήκες ετεροκαθορισμού και σχέσεις εξάρτησης. Θεωρώ ότι ένα από τα βασικά μελήματα ενός εγχειρήματος συλλογικής ζωής θα έπρεπε να είναι μία διαδικασία αυτομόρφωσης για την αντιμετώπιση αρνητικών συναισθημάτων που μπορεί να εγκλωβίζουν το άτομο δυνητικά (2). Θεωρώ, επίσης, ότι το υπερβολικό ψυχολογικό βάρος της συγκεκριμένης χρονικής περιόδου (3) συνέβαλε στην όξυνση ανταγωνιστικών καταστάσεων.
Θεωρώ ότι η στάση της άρνησης να αντιμετωπίζουμε πολιτικά τα ζητήματα που μας πόνεσαν είναι μέρος της ίδιας κουλτούρας που σε «δύσκολες» περιόδους αποπολιτικοποιεί τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζουμε τα ζητήματα και μας κάνει να περιστρεφόμαστε γύρω από τις πιο στοιβαρές προσωπικότητες ως «θεατές». Αυτό είναι ένα μεγάλο θέμα που, κατά την γνώμη μου, έχει τις ρίζες του σε μία «αντρική» κουλτούρα που αρνείται να κάνει αυτοκριτική και να παραδεχτεί λάθη και φορτώνει το βάρος των ενοχών στον απέναντι.
(2) Υπάρχουν διάφορες τεχνικές από ασκήσεις θάρρους μέχρι δραστηριότητες εναλλαγής ρόλων που, κατά την γνώμη μου, είναι βασικό να διερευνηθούν. Αξίζει, ίσως, να σημειωθεί ότι τέθηκε.
(3) Ας το πούμε η μετεξεγερσιακή περίοδο όπου οι εγωισμοί και η πεποίθεση ότι τελικά «εγώ έχω δίκιο» όλων είχαν φτάσει στο απόγειο
Υ.Γ. Κάθε τέλος όμως και μία καινούργια αρχή ! ;
Με ή χωρίς εμάς, όλα συνεχίζονται
